Het energiesysteem is 1 van de 5 sectoren waarover afspraken zijn gemaakt in het Klimaatakkoord. In dit akkoord staat dat in de EU opgewekte energie duurzaam (schoon) moet zijn. Daarnaast moet er altijd genoeg stroom zijn door energie op te slaan in batterijen, om te zetten in waterstof of gebruik te maken van slimme laadpalen en gebouwen. Voldoende capaciteit op het elektriciteitsnet is een andere belangrijke klimaatambitie.
UWV heeft, samen met de taakgroep Arbeidsmarkt en Scholing en SBB in beeld gebracht welke werkzaamheden hiervoor nodig zijn:
- Het plaatsen en aansluiten van zonnepanelen op huizen en gebouwen of in zonneparken.
- Het bouwen en aansluiten van windmolens op land en zee.
- Het verzwaren en uitbreiden van het elektriciteitsnet.
- Het plaatsen van slimme laadpalen en inzetten op slimme gebouwen.
Voor deze werkzaamheden is een breed scala aan technische vakmensen nodig, van middelbaar tot wetenschappelijk beroepsniveau. Zo zorgen grondwerkers en grondverzetmachinisten voor het bouwklaar maken van de grond. En houden verschillende soorten monteurs zich bezig met de bouw, aanleg en aansluiting. Engineers en ontwerper-constructeurs maken het ontwerp en projectleiders zijn verantwoordelijk voor het verloop van een project.
Waar met elektriciteit wordt gewerkt, zijn veiligheidseisen van belang. Daarom is er onder andere vraag naar controleurs elektrische installaties en brandveiligheid. Ook is er veel behoefte aan beleidsmedewerkers, planologen en vergunningverleners om te bepalen waar windmolens of zonneparken komen. Daarnaast worden veel netwerken op afstand gemonitord door ICT’ers. Security specialisten ICT zorgen bijvoorbeeld voor de beveiliging van het elektriciteitsnet.
Op dit moment hebben veel werkgevers in Nederland moeite om personeel te vinden. Voor een duurzamer energiesysteem is er behoefte aan personeel uit 57 verschillende beroepen. Volgens de Spanningsindicator van UWV is er in heel Nederland, sinds het 3e kwartaal van 2017, sprake van een zeer krappe arbeidsmarkt voor al deze beroepen. Er is namelijk ook los van het klimaat, veel vraag naar deze vakmensen. Inmiddels staan er in het 2e kwartaal van 2022 ruim 48.000 vacatures open voor deze beroepen. Welk deel daarvan uitsluitend betrokken is bij klimaatwerkzaamheden is niet duidelijk.
De behoefte aan professionals is breder dan alleen technici. Om het transitieproces naar duurzame energie te laten slagen, blijkt draagvlak onder bewoners van essentieel belang. Bewonersparticipatie is daar een wezenlijk onderdeel van. Daarom is er veel vraag naar:
- communicatieadviseurs
- gebiedsregisseurs
Financieel- en subsidieadviseurs kunnen ervoor zorgen dat het financiële plaatje klopt. Ook het transport speelt een rol. Voor de grote onderdelen van windmolens zijn bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeurs speciaal vervoer en verkeersregelaars nodig en voor windmolens op zee is er behoefte aan matrozen en leidinggevenden zeevaart.
De komende jaren is nog veel werk te verzetten om de energietransitie mogelijk te maken. Mensen die zich willen laten omscholen in deze richting hebben een goede kans op werk. UWV, werkgevers en opleidingsinstituten werken verspreid over het land samen aan gerichte opleidingstrajecten voor zij-instromers. Die projecten starten als er een veelvoorkomende vraag van werkgevers is. Soms is het zonder diploma’s mogelijk om in te stromen: via een zij-instroomproject, een door de werkgever betaalde opleiding, of door het werk te leren van collega’s. Belangrijke skills zijn:
- gevoel en interesse voor techniek
- veiligheidsbewust zijn
- gemotiveerd zijn om te leren
Het is vaak fysiek werk, soms op hoogte.
Geïnteresseerden in een scholingstraject kunnen een mail sturen naar kansenindetechniek@uwv.nl
De publicatie Klimaatbanen Energiesysteem maakt zichtbaar welke vakmensen nodig zijn voor de klimaatdoelen in de energietransitie. Dit maakt het mogelijk om concrete wervings- en scholingsacties op te zetten. Die zijn hard nodig om het tekort aan vakmensen aan te pakken.